Çocuklar bazen bir kaşık suda fırtına koparırlar ve bu durum çoğu anne babayı yoğun bir çaresizliğin olduğu ne yapacağını bilememe haliyle baş başa bırakır. Ortada hiçbir şey yokken çıkan bu fırtına anne babalar için zor olsa da çocukların zihinsel gelişimini anlamamız açısından önemlidir.
Çocuklar daha dünyaya gelmeden duygusal beyinleri (amigdala) tamamen gelişmekle beraber mantıklı düşünmenin merkezi olan korteks gelişmeye 18. ayda başlayıp gelişimini 20’li yaşların ortasına kadar devam ettirir. Görüldüğü gibi çocukların beyni duyguları anlamak konusunda çok yetenekli iken o duyguya neden olan durumu analiz etme konusunda çok zayıftır.
Kucak dolusu elması olan çocuk bir tanesini düşürdüğünde öfkelenip hepsini yere fırlatabilir. Burada ÇOCUK KAYBETTİĞİ ŞEYİN FARKINDADIR, DAHA FAZLASINA SAHİP OLDUĞUNUN DEĞİL.
Yapılan sinir bilim araştırmaları yetişkinler de dahil olmak üzere yoğun duygu üreten bir olay yaşandığında amigdala’nın korteksi bloke ederek mantıklı düşünmeyi engellediğini, insanların böyle durumlarla karşılaştıklarında o an işe yarasada yaramasada daha önce nasıl tepki vermişlerse öyle tepki vermeye meyilli olduklarını göstermektedir.
Çocuk amigdala’nın etkisi altındayken eksik olan mantıki yetenekler bir yetişkin tarafından sağlanmadığında çocuğun tepkileri artarak devam etmektedir. Anne babanın görevi böyle zamanlarda tıpkı çocuğun korteksi gibi davranıp onun olumsuz duyguların içinde kaybolmasını engellemektir.
Nasıl Çocuğun Korteksi Gibi Davranılır?
Mesela; kardeşi olan bir çocuk yeni doğanın yoğun ihtiyaçlarından dolayı azalan ilginin ÇOK farkındadır ama hala ve her zaman onu sevecek olan anne babasının sevgisinin ise AZ farkındadır.
Böyle anlarda çocuğun verdiği tepkileri yaşadığı kayıptan (anne babanın ilgisinin mecburen azalması) dolayı olduğunu anlamak ilk adımdır. Ne anne baba ne de çocuk suçlu değildir.
İkinci adım ise çocuğun anne babanın sevgisinin azalmadığını DENEYİMLEMEYE ihtiyacı olduğunu kabul etmektir. Sözel olarak ya da üzülmesin diye hediyelere boğarak değil baş başa vakit geçirerek.
Son olarak çocuğun kardeşine karşı hissettiği duygularına değil davranışlarına sınır koyarak (kardeşini sevmek zorunda değilsin ama ona zarar vermene izin vermem) içinde bulunduğu yoğun duygulardan boğulmadan çıkmasına yardımcı olabilirsiniz.
Sağlıcakla kalın.
Hasan DURAN
Klinik Psikolog (Samsun Çocuk Psikoloğu)
